Μαρτυρίες απο το μέτωπο (όπως του Θανάση Χατζή, αργότερα γραμματέα του ΕΑΜ) έλεγαν πως οι φαντάροι του Αλβανικού Μετώπου, που πέθαιναν η ακρωτηριάζονταν απο το κρύο, είχαν εξοργιστεί με τα παραμύθια των "ηγετών των καταφυγίων", ότι δήθεν μόλις φώναζαν "ΑΕΡΑ" οι Ιταλοί έτρεχαν να κρυφτούν.
Όπως είναι γνωστό απο δημοσιευμένα ντοκουμέντα του τότε ΓΕΣ, η διοίκηση Μεταξά αρχικά είχε επεξεργαστεί σχέδιο..υποχώρησης και εγκατάλειψης ολόκληρων τμημάτων της χώρας σε περίπτωση Ιταλικής επίθεσης.
"Η βασική εντολή της Μεραρχίας παραμένει αφ' ενός μεν κάλυψις του Θεάτρου Δυτ. Μακεδονίας, αφ' ετέρου δε απόφραξις των προς Αιτωλοακαρνανίαν οδεύσεων. Εν περιπτώσι αποβάσεως εχθρικών δυνάμεων και καταλήψεως του κόμβου Φιλιππιάδος-Λούρου, η Μεραρχία θα συμπτυχθή διά του όγκου της προς Μέτσοβον, πλην των τμημάτων Αρτης, άτινα θα συμπτυχθώσι προς Αιτωλοακαρνανίαν, εν περιπτώσι παραβιάσεως υπό του αντιπάλου του Αμβρακικού κόλπου".
Όπως είναι γνωστό απο δημοσιευμένα ντοκουμέντα του τότε ΓΕΣ, η διοίκηση Μεταξά αρχικά είχε επεξεργαστεί σχέδιο..υποχώρησης και εγκατάλειψης ολόκληρων τμημάτων της χώρας σε περίπτωση Ιταλικής επίθεσης.
Η απόφαση για αντίσταση στην Ιταλική επίθεση ήταν, σύμφωνα με επίσημα ντοκουμέντα, της τοπικής στρατιωτικής ηγεσίας, η οποία δεν εφάρμοσε τις κατευθύνσεις της μεταξικής δικτατορίας, που πρόβλεπαν υποχώρηση και εγκατάλειψη της Ηπείρου πριν καν υπάρξει ουσιαστική σύγκρουση!20 Απριλίου 1940, το ΓΕΣ κοινοποίησε στην 8η Μεραρχία στην Ήπειρο, την αποστολή της κατά την κήρυξη του πολέμου, με το Σχέδιον Ενεργείας ΙΒβ που διά της υπ' αρίθ. 99707 διαταγής του ΓΕΣ:
"Η βασική εντολή της Μεραρχίας παραμένει αφ' ενός μεν κάλυψις του Θεάτρου Δυτ. Μακεδονίας, αφ' ετέρου δε απόφραξις των προς Αιτωλοακαρνανίαν οδεύσεων. Εν περιπτώσι αποβάσεως εχθρικών δυνάμεων και καταλήψεως του κόμβου Φιλιππιάδος-Λούρου, η Μεραρχία θα συμπτυχθή διά του όγκου της προς Μέτσοβον, πλην των τμημάτων Αρτης, άτινα θα συμπτυχθώσι προς Αιτωλοακαρνανίαν, εν περιπτώσι παραβιάσεως υπό του αντιπάλου του Αμβρακικού κόλπου".
Μάλιστα ο αρχηγός ΓΕΣ, Αλ. Παπάγος, στις 24 Αυγούστου 1940 έστειλε αεροπορικώς στα Ιωάννινα ως προσωπικό του απεσταλμένο, τον μετέπειτα γνωστό από τα γεγονότα της Κύπρου τότε ταγματάρχη Πεζικού Γ. Γρίβα, για να δώσει οδηγίες περί του Σχεδίου Ενεργείας.
Στο τέλος των οδηγιών η διοίκηση Μεταξά ξεκαθάριζε ότι η όποια εμπλοκή σε περίπτωση Ιταλικής επίθεσης θα γίνει για την..τιμή των όπλων:
"Η κυβέρνησις δεν αναμένει βεβαίως παρά της Μεραρχίας νίκας, δεδομένης της αριθμητικής υπεροχής του αντιπάλου, αναμένει όμως εκ ταύτης να σώση την τιμήν των Ελληνικών όπλων".
Όταν η 8η Μεραρχία υπέβαλε νέα αναφορά για αυτό το σχέδιο εγκατάλειψης της Ηπείρου στους Ιταλούς φασίστες μόλις πέσει η πρώτη τουφεκιά,το ΓΕΣ έστειλε νέα διαταγή με την οποία προσπαθούσε να πείσει τη Μεραρχία ότι ο αγώνας είναι..μάταιος.
Στην διαταγή αυτή, με αριθμό 101154 που στάλθηκε 3 Σεπτεμβρίου 1940, λίγες εβδομάδες πριν την Ιταλική επίθεση επαναλαμβάνονται οι αρχικές κατευθύνσεις περί συμπτύξεως και εγκατάλειψης της Ηπείρου:
"Τονίζω υμίν και τούτο παρακαλώ όπως έχητε σταθερώς εν τω νω, ίνα μη δημιουργηθώσι πεπλανημέναι εντυπώσεις, ότι ούτε η ανάληψις των επιθετικών τούτων ενεργειών είναι βεβαία, η δε εκδήλωσις του αποτελέσματος αυτών δε δύναται να είναι ει μη βραδεία.
Ο κίνδυνος εχθρικής απειλής από της περιοχής Πρεβέζης υφίσταται πάντοτε και δέον να εξασφαλίσητε επί τόπου πρώτας τινας δυνατότητας, ως και την έγκαιρον ενίσχυσιν αυτών, ίνα μη απειληθώσιν επικινδύνως τα νώτα σας προώρως.
Εις περίπτωσιν εχθρικής ενεργείας από Πρεβέζης και καταλήψεως του κόμβου Λούρος - Φιλιππιάς, οπότε η Μεραρχία θα συμπτυχθή προς την κατεύθυνσιν Μετσόβου, δέον να έχη εξασφαλίση αύτη δύναμιν 4-5 ταγμάτων μετά 3-4 πυρ/χιών εν τη Νοτιοανατολική Ηπείρω, ήτις μετά του 39 Συν/τος Ευζώνων θα αναλάβωσι την κάλυψιν της Αιτωλοακαρνανίας(!) από ξηράς και θαλάσσης
Ο κίνδυνος εχθρικής απειλής από της περιοχής Πρεβέζης υφίσταται πάντοτε και δέον να εξασφαλίσητε επί τόπου πρώτας τινας δυνατότητας, ως και την έγκαιρον ενίσχυσιν αυτών, ίνα μη απειληθώσιν επικινδύνως τα νώτα σας προώρως.
Εις περίπτωσιν εχθρικής ενεργείας από Πρεβέζης και καταλήψεως του κόμβου Λούρος - Φιλιππιάς, οπότε η Μεραρχία θα συμπτυχθή προς την κατεύθυνσιν Μετσόβου, δέον να έχη εξασφαλίση αύτη δύναμιν 4-5 ταγμάτων μετά 3-4 πυρ/χιών εν τη Νοτιοανατολική Ηπείρω, ήτις μετά του 39 Συν/τος Ευζώνων θα αναλάβωσι την κάλυψιν της Αιτωλοακαρνανίας(!) από ξηράς και θαλάσσης".
Όταν η 8η Μεραρχία επέμεινε ενάντια σε αυτό το εξωφρενικό σχέδιο της διοίκησης Μεταξά για εγκατάλειψη τμημάτων της χώρας, το ΓΕΣ επανήλθε για άλλη μια φορά με νέα οδηγία στην οποία καλούσε την Μεραρχία να..υποχωρήσει πριν πολεμήσει!
Η οδηγία με αριθμό 101422/422, εκδόθηκε στις 5 Οκτωβρίου 1940 και είναι η τελευταία πριν από την κήρυξη του πολέμου στις 28 Οκτωβρίου, αναφέρει ότι η αποστολή της 8ης Μεραρχίας θα εκπληρωθεί:
"α) Δι' περιορισμένου αγώνος των δυνάμεων προκαλύψεως άνευ φθοράς των. β) Δι' αγώνος επί της τοποθεσίας ΕΛΑΙΑΣ (σ. σ. ελληνοαλβανικά σύνορα) άνευ όμως σημαντικής φθοράς των μέσων της Μεραρχίας και χωρίς να διακυβευθή η εκπλήρωσις της κυρίας αποστολής της (Κάλυψις Δυτ. Μακεδονίας και απόφραξις προς Αιτωλοακαρνανίαν).γ) Δι' αγώνος Νοτίως ΕΛΑΙΑΣ υπό τους αυτούς όρους της μη φθοράς των δυνάμεών της.
Κατά τον αγώνα τούτον η Μεραρχία δεν πρέπει να υπολογίζει επί μεγάλων δυνατοτήτων ταχέων μεταφορών διά ταχυκίνητων μέσων".
Όλα τα ντοκουμέντα περιλαμβάνονται σε επίσημη έκδοση του Γενικού Επιτελείου Στρατού,στον τόμο "Η Ηπειρος Προμαχούσα" που εκδόθηκε το 1982. Συγγραφέας είναι ο αντιστράτηγος Χαρ. Κατσιμήτρος,διοικητής της 8ης Μεραρχίας κατά την κήρυξη και στη διάρκεια του πολέμου.
Οι "υπερπατριώτες" της 4ης Αυγούστου, ο Μεταξάς και το καθεστώς του, είχαν λοιπόν εγκαταλείψει τον λαό ήδη πριν απο την κήρυξη του πολέμου. Η συμμετοχή σε αυτόν δεν ήταν στο όνομα του αλλά στο όνομα ιμπεριαλιστικών συμφερόντων και συμφερόντων της κυρίαρχης αστικής τάξης.
Όταν η 8η Μεραρχία και το απόσπασμα Δαβάκη-παρά και ενάντια στις εντολές της ηγεσίας-κατάφεραν να κρατήσουν τις θέσεις τους και να αποκρούσουν την Ιταλική επίθεση, το καθεστώς Μεταξά αιφνιδιάστηκε.
Όταν η 8η Μεραρχία και το απόσπασμα Δαβάκη-παρά και ενάντια στις εντολές της ηγεσίας-κατάφεραν να κρατήσουν τις θέσεις τους και να αποκρούσουν την Ιταλική επίθεση, το καθεστώς Μεταξά αιφνιδιάστηκε.
Τότε, οι ίδιοι που είχαν επεξεργαστεί αυτά τα ξεπουλημένα σχέδια πριν το πόλεμο, έβγαζαν τώρα πύρινους "πατριωτικούς" λόγους απο την..."Μεγάλη Βρετάνια"και τα άλλα πολυτελή ξενοδοχεία της Αθήνας.
Και οι μηχανισμοί τους έκαναν προπαγάνδα (ο μύθος του "ΌΧΙ" του Μεταξά, του "ΑΕΡΑ" κ.α για να καπηλευτούν τον αγώνα των φαντάρων που έδιναν την ζωή τους στο μέτωπο.
Είναι οι ίδιοι, που, λίγους μήνες μετά, θα εγκαταλείψουν όχι απλά την Ήπειρο στους φασίστες (όπως σχεδίαζαν αρχικά) αλλά ολόκληρη τη χώρα, δραπετεύοντας για το Κάιρο η συνεργάστηκαν με τους κατακτητές.
Είναι οι ίδιοι, που, λίγους μήνες μετά, θα εγκαταλείψουν όχι απλά την Ήπειρο στους φασίστες (όπως σχεδίαζαν αρχικά) αλλά ολόκληρη τη χώρα, δραπετεύοντας για το Κάιρο η συνεργάστηκαν με τους κατακτητές.
Όπως μόνο ο λαός πολέμησε το 40, έτσι και μόνο ο λαός συνέχισε με την αντίσταση στους κατακτητές. Αυτή είναι η ιστορική αλήθεια απέναντι στους υπερασπιστές της κυρίαρχης τάξης που μιλάνε για το..έπος του 40.
Η πείρα του πολέμου του 40 δείχνει ότι δεν πρέπει να υπάρχει καμία εμπιστοσύνη σε καμία αστική κυβέρνηση της χώρας (και) σε καιρό δείχνει ότι σε περίπτωση ιμπεριαλιστικής πολεμικής εμπλοκής της Ελλάδας,η μόνη διέξοδος είναι να τσακιστεί κάθε ξένη αστική τάξη ως εισβολέας αλλά και να ηττηθεί και η εγχώρια εκμεταλλευτική αστική τάξη και τα σχέδια της, να διεκδικήσουν οι εργαζόμενοι την κατάκτηση της εξουσίας.